Fundacja „Drzewo Życia” została powołana w celu stworzenia systemu pomocy osobom i ich rodzinom dotkniętych problemem zaburzeń odżywiania. Dla realizacji tej idei powstało pierwsze w Polsce sanatorium pod nazwą „Słoneczny Dom”, które od lat prowadzi terapię stacjonarną w systemie całodobowych turnusów terapeutycznych pod patronatem Fundacji „Drzewo Życia”. Ośrodek leczenia zaburzeń odżywiania w Malawie „Słoneczny Dom” pomaga osobom i rodzinom zmagającym się z zaburzeniami odżywiania, a zarazem jest to ciepłe miejsce, w którym stawia się na leczenie zranionej psychiki, a nie na doprowadzenie w szybkim tempie do przyrostu wagi, co niestety nie należy w Polsce do rzadkości.
Od 1 września 2010 roku działa pierwsze w Polsce prywatne sanatorium z programem terapeutycznym skierowanym tylko i wyłącznie do osób z chorobami żywieniowymi. Program terapeutyczny obejmuje pacjenta oraz jego najbliższą rodzinę. System terapii oparty jest na sprawdzonym modelu „Arizona”, który powstał w Stanach Zjednoczonych w latach 80-tych. Charakterystyczną cechą tego modelu jest intensywny dzienny program terapeutyczny odbywający się w domowej atmosferze, który podnosi chęć współpracy z terapeutą. Program terapeutyczny obejmuje psychoterapię, terapię grupową i inne specjalistyczne zajęcia terapeutyczne. Czas trwania terapii jest cechą indywidualną i zależną od stanu zdrowia pacjenta. Terapia trwa minimum 6 tygodni. Ośrodek jest placówką prywatną i program terapeutyczny jest odpłatny. Warunkiem podjęcia terapii jest ocena kwalifikacyjna naszego lekarza specjalisty.
W Malawie proponuje się terapię stacjonarną, czyli taką, w której pacjenci mieszkają przez określony czas przewidziany na turnus terapeutyczny w klinice i otrzymują podobnie jak w szpitalach przepustki do domów.
Podczas pobytu na turnusie Ośrodek zapewnia:
- Wyżywienie według wskazań dietetyka.
- Nocleg – pokój z łóżkiem, pościel, koc oraz szafkę na ubrania.
- Podstawowe naczynia (talerze, sztućce, kubki, szklanki).
- Podstawowe środki czystości (proszek do prania, płyn do mycia naczyń, mydło,
oraz środki do utrzymania czystości w domu). Ośrodek wyposażony jest w TV, DVD, pralkę, suszarkę, żelazko.
Zanim pacjent trafi do tego Ośrodka podlega weryfikacji dwuetapowo. Pierwszy stopień to ankieta wstępna wypełniana przez pacjenta poprzez stronę internetową, którą wysyła się wyłącznie na prośbę pacjenta – to pierwsze wstępne badanie motywacji pacjenta i jego stanu fizycznego. Ankieta zawiera kilkanaście pytań skonstruowanych przez lekarza psychiatrę oraz psychoterapeutów, które mają na celu w odpowiedziach pacjenta uzyskać informacje nie tylko na temat jego motywacji do pracy, ale także przebieg i długość choroby oraz formy pomocy dotychczasowej. Ankieta podlega weryfikacji przez zespół terapeutyczny. Jeśli jej wynik jest pozytywny następuje kolejny etap. Następny krok to rozmowa pacjenta z psychoterapeutą i psychiatrą, można wówczas zwiedzić Ośrodek i porozmawiać o sposobie spędzania czasu podczas pobytu na turnusie. Wówczas też następuje podjęcie ostatecznej decyzji o nawiązaniu współpracy z obu stron. Pacjenci badani są dwukrotnie: przed rozpoczęciem leczenia w ośrodku zaraz po ich przyjęciu do niego oraz po ich wypisaniu z ośrodka, czyli po ukończeniu sześciotygodniowego leczenia.
Terapeuci współpracujący z Ośrodkiem w swojej pracy przywiązują wagę do psychoterapii w odpowiednim dla pacjenta podejściu, oraz kierują swoją uwagę na docieranie do przyczyn powstania choroby, a w mniejszym stopniu na jej objawy. systemie co drugi dzień (terapie indywidualne odbywają się co drugi dzień), zaś psychoterapia grupowa uzupełniająco w te dni, w których nie ma terapeutów prowadzących. Terapii rodzinnej poświęcone są dni weekendowe. Pozostałe zajęcia edukacyjne obejmują wolny czas pomiędzy terapiami przez cały tydzień.
Terapia pacjentów opiera się na dwóch obszarach, pierwszym z nich jest praca nad cechami osobowościowymi, które determinują chorobę, a także relacjami względem obiektów istniejących w ich życiu (matka, ojciec, rodzina). Drugim aspektem jest nauczenie pacjentów przyzwolenia na jedzenie – w przypadku pacjentów chorujących na anoreksję, bądź kontrolę impulsu w przypadku pacjentów chorujących na bulimię. Pacjenci uczą się poprzez to świadomości, że mają wpływ na czynniki chorobowe, że są w stanie wprowadzać w swoje życie zmiany.
Harmonogram procesu terapeutycznego w ośrodku jest tak stworzony, aby pomiędzy terapiami indywidualnymi istniała inna opieka terapeutyczna, taka jak: terapia grupowa (społeczność), zajęcia z istoty choroby, zajęcia z autoterapii (prowadzi je osobą – psycholog z własnymi doświadczeniami z tej materii), warsztaty dietetyczne, zajęcia kulinarne, zajęcia, warsztaty artystyczne, Zajęcia z komunikacji, samooceny, podnoszenia własnej wartości – dzięki czemu pacjenci nie zostają z objawem sami, mają możliwość omówić, to co przeżywają na bieżąco.
Podczas terapii indywidualnej pacjenci pracują przede wszystkim nad funkcjonowaniem własnego aparatu psychicznego, osobowości, bardzo często pojawiającymi się tendencjami jakimi jest: perfekcjonizm, nadmierna chęć kontroli, sztywność, tłumienie emocji, nieprzyzwalanie sobie na nie, nieakceptowanie siebie. W przypadku bulimii labilność emocjonalna, trudność w kontroli impulsu, tzw. impulsywność, czarno–białe myślenie, ucieczkowość.
Kolejnym elementem pracy terapeutycznej jest terapia grupowa (społeczność). Terapia grupowa w ośrodku ma dwa główne cele. Po pierwsze mobilizuje pacjentów do odkrywania własnych uczuć, po drugie uczy konfrontowania swoich emocji z uczuciami innych osób będących w grupie. Podczas terapii pacjenci uświadamiają sobie, że mogą wyrażać własne zdanie bez wyrzutów sumienia, a także uzyskują komunikaty zwrotne, które mają bardzo istotne znaczenie w postrzeganiu siebie. Terapeuta prowadzący stara się podążać za pacjentami, biorąc pod uwagę ich lęk przed odrzuceniem oraz aktualne potrzeby.
Ważnym uzupełnieniem psychoterapii indywidualnej oraz terapii grupowej, jest zrozumienie powiązań indywidualnej psychopatologii pacjenta z funkcjonowaniem systemu rodzinnego. W tym celu prowadzona jest systemowa terapia rodzin. Pacjenci kwalifikowani są na terapię rodzinną po ocenie sytuacji rodzinnej i ich potrzeb. Rodziny są często zmęczone chorobą pacjenta, który nierzadko choruje od dłuższego czasu. Terapia pozwala im zrozumieć interakcje rodzinne, umożliwiając wyjście poza poczucie winy, które dominuje w czasie choroby w rodzinie. Praca z rodziną umożliwia pacjentowi i rodzinie bezpieczne przeprowadzenie procesu separacji, indywidualizacji. W zależności od potrzeb jest również prowadzona terapia par.
Dwa razy w tygodniu odbywają się warsztaty „Istoty choroby”, podczas których poruszane są zagadnienia przyczyn, objawów i skutków choroby. Prowadzone są elementy autodiagnozy, praca z wartościami, przekonaniami i potrzebami. W ramach warsztatów odbywa się również praca z ciałem.
Jednym z najnowszych form zajęć wprowadzonych do kompleksowej opieki nad pacjentem są „Elementy autoterapii” prowadzone przez osobę, która ma własne doświadczenia w walce z zaburzeniami odżywiania. Są to cykle spotkań „choroba z autopsji”, które z całą pewnością motywują do walki z chorobą. Warsztaty te charakteryzuje niezwykła ufność w stosunku do prowadzącego, który na bazie własnych doświadczeń przestrzega, pokazuje i uczy jak poradzić sobie z emocjami i skutkami choroby, będąc tym samym żywym przykładem sukcesu.
Podczas zajęć kulinarnych uczymy się, że gotowanie nie musi być tylko dla innych ale wspólnie przygotowujemy posiłki i na nowo uczymy się doceniać chwile spędzone przy stole, spożywając to, co wspólnie ugotowaliśmy.
Prowadzone są również treningi „Kompetencji umiejętności społecznych”. Uzupełnieniem zajęć jest praca nad samooceną, podnoszeniem własnej wartości oraz elementy komunikacji interpersonalnej. W czasie zajęć pracuje się nad postawami, korzyściami i stratami w chorobie, odkrywane są mechanizmy manipulacji.
Przedmiotem warsztatów jest również dietetyka, oraz monitorowanie pacjentów przez specjalistę w dziedzinie dietetyki, od której zależy spożywanie posiłków, ich kaloryczność, częstotliwość i skład. Tu znowu podejście jest bardzo indywidualne. Tygodniowe plany żywieniowe uwzględniają preferencje pacjentów, ale w oparciu o ogólnie przyjęte normy żywieniowe. Pacjenci mają wpływ na tworzenie jadłospisu z dietetykiem – mogą stopniowo, samodzielnie przełamywać się do nowych produktów, czy wyzwań i smaków.
Ośrodek współpracuje również ze specjalistami w dziedzinie fizykoterapii, masażu, często bowiem pacjenci cierpią na zaniki mięśni, przykurcze, zgarbienia a lekkie ćwiczenia izometryczne pobudzają organizm do pracy, nie dopuszczają do bezruchu i uspokajają pacjentów psychicznie. Masaż należy do najstarszych zabiegów terapeutycznych był stosowany już w starożytności. Wywodzi się z Indii i Chin , gdzie stanowił naturalna metodę lecznicza. Pierwsze wzmianki o wykorzystaniu masażu w poszczególnych jednostkach chorobowych pojawiają się w księgach Hipokratesa. Masaż stosowany jako terapia wspomagająca w leczeniu wielu chorób, zarówno tych związanych z zaburzeniami fizjologicznymi jak również obejmujących sferę psychiczna. Masaż w leczeniu anoreksji może być wykorzystywany jako technika relaksacyjna. Wpływ masażu na psychikę – masaż oddziałuje na czynność ośrodkowego układu nerwowego i strefę psychiczna. Powoduje wzrost aktywności układu serotoninowego oraz dopaminergicznego w mózgu. Masaż poprawia nastrój, daje poczucie odprężenia, polepsza jakość snu, zwiększa energię życiowa, poprawia zdolność koncentracji uwagi.
Masaż w leczeniu anoreksji:
- pozwala na określenie granic fizycznego „ja”
- pokazuje realny kształt i wielkość sylwetki
- ma relaksujące wpływ na ciało człowieka , które często jest spięte
- pokazuje że ciało można czuć i afirmować w sposób nieszkodliwy
- wysyła pozytywny sygnał, że ciało jest akceptowane przez inna osobę
- wpływa korzystnie na odbudowę samooceny
- zwiększa akceptację do własnego ciała
- zmniejsza niektóre z dolegliwości fizycznych związanych z anoreksja (np. bóle mięśniowe, stawowe)
- pomaga przy zaparciach (masaż brzucha)
- pomaga pogodzić psychikę z ciałem
Ważny element uzupełniający całokształt psychoterapii stanowią zajęcia z arteterapii, czyli zajęcia plastyczne, artystyczne o charakterze wyciszającym, zajmującym myśli.
Poza specjalistami w dziedzinie zaburzeń odżywiania, którzy przeprowadzają cykliczne zajęcia w ciągu tygodnia, ważną rolę w Ośrodku pełnią osoby w randze opiekunów. Są to osoby z wykształceniem pielęgniarskim, pedagogicznym, resocjalizacyjnym a także w zakresie technologii żywienia, często posiadające kursy terapii zajęciowej lub będące opiekunem medycznym.
Ponadto podczas pobytu Fundacja dla pacjentów często organizuje wyjścia na zabiegi kosmetyczne, fryzjerskie, relaksacyjne, częste wyjścia do kina, czy teatru (czy też do escape room).
Pacjenci po zakończonej 6 tygodniowej terapii stacjonarnej w ramach pobytu w Ośrodku „Słoneczny Dom” mają możliwość skorzystania z 6 konsultacji w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia tej terapii w odstępach czasowych dla siebie dogodnych. Dodatkowo po zakończeniu turnusu otrzymują plan żywieniowy, z którego chętnie korzystają po opuszczeniu Ośrodka. Kontynuacja psychoterapii z tym samym terapeutą może nastąpić po wykorzystaniu spotkań z pakietu terapii przysługujących przez taki okres czasu, jaki będzie potrzebny do pomyślnego zakończenia procesu terapeutycznego.
Rodziny pacjentów mają do dyspozycji zarówno psychoterapeutów rodzin, jak i terapeutów indywidualnych oraz specjalistów z innych dziedzin poprzez wspomniane wcześniej Centrum Pomocy Rodzinie, które działa w Rzeszowie jako poradnia wyłącznie dla osób i rodzin z zaburzeniami odżywiania. Zarówno pacjenci jak i rodziny mogą również w ramach poradni Centrum Pomocy Rodzinie skorzystać z pomocy dietetyka, lekarza psychiatry oraz specjalistów od komunikacji, samooceny, trenerów interpersonalnych.
Fundacja organizuje także nieodpłatnie, w ramach profilaktyki zdrowia, spotkania z młodzieżą szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych ich rodzicami na wywiadówkach szkolnych, prelekcjach w domach kultury i wyższych uczelniach, oraz konferencjach i sympozjach dla pielęgniarek, nauczycieli czy higienistek szkolnych, których tematem są symptomy chorób dotyczących odżywiania.
Podsumowując, terapia w Ośrodku jest systemem naczyń połączonych, które umożliwiają kompleksową pracę nad własną chorobą, poszerzając świadomość pacjentów oraz wgląd w chorobę. Wszyscy terapeuci starają się być ze sobą w stałym kontakcie, włączając w to superwizję, po to aby mieć całościową wiedzę dotyczącą pacjenta z którym pracujemy. Leczenie osób z zaburzeniami odżywiania w ośrodku „Słoneczny Dom”, przynosi zamierzone efekty, to znaczy w jego rezultacie podopieczni zmieniają swój sposób myślenia, pozbywają się depresji i lęków, a także innych negatywnych stanów psychicznych, które leżały u podłoża ich nieprawidłowych zachowań związanych z jedzeniem lub współwystępowały z nimi. Stosowane narzędzia badawcze w swoich wynikach badań ujawniają istotne statystycznie różnice między wynikami grupy pacjentów przed leczeniem i wynikami tej samej grupy po zakończeniu udziału w turnusie. Wielokrotnie byliśmy świadkami ciężkiej, ale zakończonej sukcesem walki pacjentów o swoje zdrowie i życie. Uzyskane wyniki wskazują na 60% skuteczności metod leczenia pacjentów z zaburzeniami odżywiania w ośrodku „Słoneczny Dom”. Próba samodzielnego udzielenia sobie pomocy niestety często kończy się fiaskiem, bowiem ten rodzaj zaburzeń wymaga również leczenia poprzez psychoterapię często wspomaganą farmakologią.